Κρητιδική - Παλαιογενής εξαφάνιση
Η Κρητιδική - Παλαιογενής εξαφάνιση, γνωστή και ως Πέμπτη εξαφάνιση αναφέρεται στο πέμπτο κύμα μαζικού αφανισμού έμβιων ειδών στη Γη.[1]
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου εξαφανίστηκαν και οι δεινόσαυροι μαζί με τα τρία τέταρτα των των φυτικών και ζωικών ειδών στη Γη,[2][3][4] πριν από περίπου 66 εκατομμύρια χρόνια. Με εξαίρεση ορισμένα εκτόθερμα είδη όπως οι θαλάσσιες χελώνες και οι κροκόδειλοι, κανένα τετράποδο που ζυγίζει περισσότερο από 25 κιλά δεν επέζησε.[5] Σηματοδότησε το τέλος της Κρητιδικής περιόδου και μαζί της του μεσοζωικού αιώνος, ενώ προανήγγειλε την αρχή της Καινοζωικού αιώνος, που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα.
Όπως προτάθηκε αρχικά το 1980[6] από μια ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Luis Alvarez και τον γιο του Walter, θεωρείται ότι η εξαφάνιση προκλήθηκε από την πρόσκρουση ενός τεράστιου αστεροειδούς 10 έως 15 km[7][8] 66 εκατομμύρια χρόνια πριν, που κατέστρεψε το παγκόσμιο περιβάλλον, κυρίως μέσω ενός παρατεταμένου χειμώνα που σταμάτησε τη φωτοσύνθεση στα φυτά και το πλαγκτόν.[9] Αυτό το σενάριο ενισχύθηκε με την ανακάλυψη του κρατήρα Τσιξουλούμπ μήκους 180 km στον Κόλπο του Μεξικό στη χερσόνησο Γιουκατάν του Μεξικό στις αρχές της δεκαετίας του 1990,[10].
Ένα ευρύ φάσμα ειδών εξαφανίστηκε, ανάμεσά του και οι δεινόσαυροι. Επίσης, εξαφάνισε μυριάδες άλλους χερσαίους οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων θηλαστικών, πουλιών, σαύρων, εντόμων, φυτών και όλους τους πτερόσαυρους. Υπολογίζεται ότι το 75% ή περισσότερο όλων των ειδών στη Γη εξαφανίστηκαν. Ωστόσο, η εξαφάνιση παρείχε επίσης εξελικτικές ευκαιρίες. Ιδιαίτερα τα θηλαστικά διαφοροποιήθηκαν στο Παλαιογενές[11], εξελισσόμενα σε νέες μορφές όπως άλογα, φάλαινες, νυχτερίδες και πρωτεύοντα θηλαστικά. Η ομάδα των δεινοσαύρων που επέζησε ήταν πτηνά, πτηνά εδάφους και υδρόβιων πτηνών.[12]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ https://www.eef.edu.gr/media/2659/e_s00029.pdf
- ↑ «International Chronostratigraphic Chart». International Commission on Stratigraphy. 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Μαΐου 2014. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2015.
- ↑ Renne, Paul R.; Deino, Alan L.; Hilgen, Frederik J.; Kuiper, Klaudia F.; Mark, Darren F.; Mitchell, William S.; Morgan, Leah E.; Mundil, Roland και άλλοι. (7 February 2013). «Time scales of critical events around the Cretaceous-Paleogene boundary». Science 339 (6120): 684–687. doi:. PMID 23393261. Bibcode: 2013Sci...339..684R. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-02-07. https://web.archive.org/web/20170207164818/http://www.cugb.edu.cn/uploadCms/file/20600/20131028144132060.pdf. Ανακτήθηκε στις 1 December 2017.
- ↑ Fortey, Richard (1999). Life: A natural history of the first four billion years of life on Earth. Vintage. σελίδες 238–260. ISBN 978-0-375-70261-7.
- ↑ Muench, David· Muench, Marc· Gilders, Michelle A. (2000). Primal Forces. Portland, Oregon: Graphic Arts Center Publishing. σελ. 20. ISBN 978-1-55868-522-2.
- ↑ Alvarez, Luis (10 Μαρτίου 1981). «The Asteroid and the Dinosaur (Nova S08E08, 1981)». IMDB. PBS-WGBH/Nova. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2020.
- ↑ Sleep, Norman H.· Lowe, Donald R. (9 Απριλίου 2014). «Scientists reconstruct ancient impact that dwarfs dinosaur-extinction blast». American Geophysical Union. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιανουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2016.
- ↑ Amos, Jonathan (15 Μαΐου 2017). «Dinosaur asteroid hit 'worst possible place'». BBC News Online. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 16 Μαρτίου 2018.
- ↑ Vellekoop, J.; Sluijs, A.; Smit, J. και άλλοι. (May 2014). «Rapid short-term cooling following the Chicxulub impact at the Cretaceous-Paleogene boundary». Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 111 (21): 7537–41. doi:. PMID 24821785. Bibcode: 2014PNAS..111.7537V.
- ↑ Hildebrand, A. R.; Penfield, G. T. και άλλοι. (1991). «Chicxulub crater: a possible Cretaceous/Tertiary boundary impact crater on the Yucatán peninsula, Mexico». Geology 19 (9): 867–871. doi:. Bibcode: 1991Geo....19..867H. https://archive.org/details/sim_geology_1991-09_19_9/page/867.
- ↑ Alroy, John (1999). «The fossil record of North American Mammals: evidence for a Palaeocene evolutionary radiation». Systematic Biology 48 (1): 107–118. doi:. PMID 12078635. https://archive.org/details/sim_systematic-biology_1999-03_48_1/page/107.
- ↑ Feduccia, Alan (1995). «Explosive evolution in Tertiary birds and mammals». Science 267 (5198): 637–638. doi:. PMID 17745839. Bibcode: 1995Sci...267..637F.